Organisaties hebben te maken met uiteenlopende veranderingen. Soms heb je te kampen met een probleem waar je in vastloopt. “Wat hoort, werkt niet en wat werkt, hoort niet”, is een bekende uitspraak van Hans Vermaak, auteur van het boek ‘Plezier beleven aan taaie vraagstukken’. Elke verandering vraagt een andere aanpak. Je wilt situationeel denken en daarbij kunnen spelen met die benodigde variëteit.

Wat hoort, werkt niet

In elke organisatie is er een ‘gebruikelijke manier’ om dingen te doen, dus ook voor veranderen. Het is de ‘best practice’ en komt terug in de ideeën en plannen voor alle veranderingen.

Deze manier van doen wordt onbewust in stand gehouden en versterkt. De werkwijze wordt aan elkaar doorgegeven, bijvoorbeeld tijdens inwerken en teambuilding. Als we iemand zoeken om een verandering te realiseren, zoeken we iemand die ervaren is om op die manier te werken. En we kijken er naar als we buiten de organisatie inspiratie en voorbeelden zoeken, zoals in opleidingen, vakliteratuur en congressen.  

De gebruikelijke manier, dat is ook waar je onder lijdt. Je blijft zitten met de vragen op een gebied waar je niet zo goed in bent. Hardnekkige gewoonten zorgen ervoor dat het probleem in stand gehouden wordt of vergroot wordt. Soms zijn deze gewoonten er zelfs de oorzaak van dat het probleem er überhaupt is.

Dat zit ook in de te verwachten bezwaren en obstakels en hoe daarmee om te gaan. Als het niet lukte, dan lag dat aan de omstandigheden en niet aan de aanpak. Er was bijvoorbeeld veel weerstand, te weinig commitment vanuit het management, te weinig budget of er waren afhankelijkheden van andere veranderingen, zoals ‘eerst reorganisatie, dan…’

Wat werkt, hoort niet

Om te veranderen moet je iets doen waar je niet goed in bent en wat niet bij je past. Het vergt een  aanpak die helemaal nieuw en anders is dan je gewend bent. Je kunt je er lastig een voorstelling van maken en dat maakt je onzeker. Je weet nog niet precies wat het is dat je gaat doen en hoe dat zal zijn voor je. Je voelt waarschijnlijk scepsis over het resultaat dat wordt beloofd.

We pakken het dan vaak knullig aan, waardoor die andere manier niet werkt. We doen het halfslachtig anders doordat we onbewust terugvallen in gewoonten die niet werken. Dan denken we: “Zie je wel…” En dan schakelen we bewust terug naar de manier die niet werkt.

Het vergt moed om het anders te het doen en dan ook vol te houden. Het is niet altijd zo dat je gewoon een plan gaat maken en wanneer je dat plan gestructureerd en geleidelijk uitvoert, dat de beoogde verandering wordt bereikt. Soms moet de tijd rijp zijn voor een verandering. De verandering ontstaat dan, in plaats van dat je hem bedenkt.

Bijvoorbeeld als iedereen wezenlijk ander gedrag moet gaan vertonen. Het voelt lekker beheersbaar als we weten wat medewerkers moeten doen en we hoeven hen ‘slechts’ te stimuleren, verleiden en belonen om dat gedrag te gaan vertonen. Maar het kan best zijn dat je het nieuwe gedrag nog moet gaan ontdekken en leren. Dat is ongemakkelijk en confronterend.

Je ontmoet dan ineens mensen die je (in eerste instantie) niet begrijpt. Mensen die je een vraag stelt en die je dan een onverwacht antwoord geven. Mensen die je het ene vraagt om te doen en die dan iets totaal anders gaan doen. Mensen die floreren als de situatie ingewikkeld, ongewis en oncomfortabel voelt.

Gewoonten doorbreken

Loop jij binnen jouw organisatie vast door hardnekkige gewoonten? Als buitenstaander kan ik jullie helpen. Met een frisse blik, zonder oordelen en zonder zelf verstrikt te zijn in het systeem, maak ik jullie bewust van patronen en gewoonten die niet helpend zijn. Daarbij help ik jullie om het zelf anders te gaan doen.

Tijdens een kennismakingsgesprek bekijk ik graag met jou of we deze gewoonten kunnen doorbreken om sneller het resultaat te bereiken dat je voor ogen hebt. Klik hier om een afspraak te maken voor een gratis kennismakingsgesprek. Waarschuwing vooraf: je hoort (dus) waarschijnlijk een oplossing die je niet verwacht.

Dit artikel is geïnspireerd door de presentatie ‘20 jaar Leren Veranderen’ (Jaarcongres Verandermanagement, 6 december 2019) en het boek ‘Plezier beleven aan taaie vraagstukken’ (2009) van Hans Vermaak.

Foto: Pexels. Metafoor: letterlijk spelen met de kleuren bij veranderingen.